Wist je dat Ghana de op één na grootste exporteur van cacao is? Wanneer je een wandeling maakt in het bos rond Moon&Star guesthouse kom je langs veel cacaoboerderijen. Assan Dickson schreef een artikel over cacao voor ons. Omdat cacao erg belangrijk is voor onze gemeenschap is het misschien leuk voor jou als onze gast om wat meer te weten over cacao!
De oorsprong van cacao
Cacao, Theobroma cacao, vindt zijn oorsprong in de uitlopers van de Andes in het Amazonegebied en de Orinocobekkens van Zuid-Amerika, in Colombia en Venezuela. Je kan nu genieten van cacao in een eindeloze variëteit van producten over de hele wereld. Maar deze delicatesse heeft een rijke en meeslepende geschiedenis. De cacaoboom werd gedomesticeerd door de Olmecs en Mocayas (Mexico en Midden-Amerika). Meer dan 4000 jaar geleden werd de cacaoboom geconsumeerd door pre-Columbiaanse culturen langs de Yucatán, waaronder de Maya’s, en tot aan de Olmeca-beschaving in spirituele ceremonies.
De Olmecs ontdekten voor het eerst dat de cacaovrucht eetbaar was door het observeren van ratten die het met vraatzuchtige kracht aten. Ze realiseerden zich al snel dat de boom een vrucht produceerde met duizend smaken en bijna evenveel gebruiksmogelijkheden. Na verloop van tijd ontwikkelden de Maya’s en de Azteken succesvolle methoden om cacao te verbouwen. Men gebruikte de cacaoboon als munteenheid en als meeteenheid, 400 bonen gelijk aan een Zontli en 8000 gelijk aan een Xiquipilli.
Cacao en romantiek….
Tijdens hun oorlogen met de Azteken en de Maya’s hadden de Chimekense bevolking de voorkeur voor het heffen van belastingen in veroverde gebieden in de vorm van cacaobonen. De Maya’s maakten een rituele drank van cacao die ze uitdeelden tijdens verlovings- en huwelijksceremonies, waardoor een van de eerste bekende verbanden tussen chocolade en romantiek ontstond.
De introductie van cacao in Europa
In 1524 stuurde Hernán Cortès een lading cacaobonen naar het hof van Karel V, die de drank met honing overnam. Cacao werd een winstgevende zaak, waarbij de Spanjaarden een monopolie hadden. Het werd in 1615 in Frankrijk geïntroduceerd met het huwelijk van Anne van Oostenrijk, dochter van de Spaanse koning Filips III, met Lodewijk XIII. In 1657 kwam het in Engeland terecht en in 1660 begonnen de Engelsen cacao te verbouwen in Jamaica, een van hun kolonies. In de 17e eeuw namen de Nederlanders een groot deel van de cacaohandel tussen Amerika en Europa over.
De bereidingstechniek was lange tijd zeer basaal: het met de hand malen van de cacaobonen met een cilinder op een verwarmde, schuine steen. In de loop van de 19e eeuw veranderde deze techniek aanzienlijk.
Cacao is heel belangrijk geworden in Ghana
Vandaag de dag is cacao een zeer belangrijk gewas geworden omdat het zorgt voor voedsel, inkomen, werkgelegenheid, industriële grondstoffen en middelen voor armoedebestrijding. Naast de voorziening in het levensonderhoud van miljoenen kleine boeren, levert cacao ook grondstoffen voor de miljarden chocola-industrieën in de wereld. In het onderstaande artikel zal ik de nadruk leggen op de relatie van Ghana met cacao. Ik zal beginnen met de rijke geschiedenis en eindigen met de historische voordelen voor de economie en gezondheid.
Mijn ervaring met cacao in Ghana
Ik ben een zoon van een cacaoboer. Inderdaad, ik ben geboren in een gemeenschap van cacaoboeren. Het dorp was Kwakurukrom in de huidige Ahafo-regio van Ghana. De naam van het dorp is afgeleid van de naam van mijn overgrootvader, Opanin Kwakuru. Hij had enkele hectaren land aangekocht voor landbouwdoeleinden. Onder de boerderijen waren cacaoboerderijen. Hij gebruikte zijn vrouwen, kinderen en kleinkinderen voor het verbouwen van de cacaoboerderijen. Dit is een gangbare praktijk bij gezinnen die in Ghana cacao verbouwen. Ik, achterkleinkind van Opanin Kwakuru, kwam om de erfenis voort te zetten. Voordat ik naar Banko verhuisde om mijn opleiding voort te zetten, hielp ik mijn ouders en grootouders bij het verbouwen, oogsten en drogen van de cacaobonen.
Geschiedenis van Ghana cacao
De geschiedenis van de cacao in Ghana kwam in mijn vroege schooltijd prominent naar voren in de boeken. In klas vier kwam ik de naam Tetteh Quarshie tegen. Dit was tijdens een leesoefening. Ik las over Tetteh Quarshie, de man die in 1870 cacao naar Ghana bracht. Tetteh Quarshie was een getrainde smid. Tijdens een zendingsreis naar Fernando Po, het moderne Equatoriaal-Guinea, zou Tetteh Quarshie zes cacaopods in zijn gereedschapskist hebben verstopt. Hij heeft deze mee teruggenomen naar de toenmalige Goudkust, het huidige land Ghana. Bij aankomst in Gold Coast probeerde hij het eerste zaad te planten in Osu, een voorstad van Accra, de hoofdstad van Ghana. Dat mislukte echter, door de grondsoort, meestal zanderig en kleiachtig.
Historische cacaoplantage in Akuapem Mampong
Als missionaris bij de Bazelse zendelingen verhuisde Tettey Quarshie naar Akuapem Mampong om de zendingswerken voort te zetten. Akuapem Mampong had een betere bodem dan Osu. Cacaobomen groeien alleen in tropische gebieden +/-20º breedtegraad vanaf de evenaar in tropische regenwouden. Daar kreeg hij enkele hectaren land van de toenmalige Mampong Chief. Hij plantte zijn allereerste zaadjes en dat is waar de cacaoteelt begon in Ghana.
Vandaag de dag is de boerderij nog steeds in goede staat en produceert ze zakken cacao voor het land. Tijdens jouw bezoek aan Ghana kan je deze historische boerderij van meer dan 150 jaar bezoeken. Twee van de oorspronkelijke cacaobomen die door Tetteh Quarshie zijn geplant, zijn vandaag de dag nog steeds in leven en dragen vruchten.
Cacaoboerderijen in Ghana zijn in Ghanese handen
Er zijn andere contrasterende verhalen over hoe de cacao naar Gold Coast (Ghana) is gekomen. Maar het verhaal Ghanezen en de autoriteiten in de cacaosector geloven het verhaal van Tetteh Quarshie. Van Akwapim verspreidde de cacaoteelt zich naar Ashanti, Brong Ahafo, Centraal- en Westerse regio’s. Ghana exporteerde haar eerste partij cacaobonen ter waarde van 80 pond in 1891. In 1910-1911 was Ghana de grootste cacaoproducent met een productie van ongeveer 40.000 ton per jaar. Deze trend zette zich voort tot na de onafhankelijkheid in 1957.
Tegenwoordig is Ghana de op één na hoogste cacaoproducent ter wereld, na Ivoorkust. Deze twee landen samen vertegenwoordigen meer dan 50% van de cacaoproductie in de wereld. Cacaobedrijven in Ghana zijn meestal kleinschalig, op individuele of familiale percelen die tot op heden zelden groter zijn dan drie hectare; er zijn geen grote plantages die in handen zijn van expats, multinationals of bedrijven in Ghana. Er zijn maar weinig zeer grote plantages, die het eigendom zijn van lokale personen die personeel in dienst hebben.
Cacaoteelt en oogst in Ghana
Men verbouwt cacao in de bosgebieden van Ghana. Cacaoplantages vind je voornamelijk in de Ashanti-, West-, West-Noord, Bono Ahafo, Ahafo, Bono Oost, Oost en Oti regio’s van Ghana. De cacaoteelt is een moeizaam proces. Voor en tijdens het planten van cacao in het veld voeren de boeren de volgende activiteiten uit;
- Voorbereiding van het land
- Uitlijnen en pinnen plaatsen; De positie van de pinnen bepaalt waar de cacaozaden worden geplant.
- Afstand bepalen; Ervoor zorgen dat er voldoende ruimte is tussen de zaailingen om concurrentie voor zonlicht, water en voedingsstoffen te vermijden.
- Het planten van tijdelijke schaduw; Het planten van voedingsgewassen zoals weegbree om de zaailingen schaduw te geven om te voorkomen dat overmatig zonlicht de zaailingen verbrandt.
- Mulchen; Het verspreiden van een beschermende laag materiaal om de zaailingen te beschermen.
- Snoeien; Ongewenste takken van de boom afsnijden om de zon en de lucht binnen te laten.
- Beheer van plagen en ziekten.
- Soorten en oorsprong van cacaoplantingsmateriaal vastleggen
- Onkruidbestrijding
- Beheer van de bodemvruchtbaarheid
- Beheer van de kwekerij
De oogst van Ghana cacao
Men oogst cacaopods worden regelmatig om overrijpe peulen te voorkomen. De boeren plukken alleen rijpe en gerijpte cacaopods tijdens de oogst. Onrijpe vruchten kunnen niet gisten en overrijpe vruchten worden vaak droog. Men beoordeelt de rijpe cacaovruchten op hun kleur tijdens de oogst. Het is noodzakelijk om scherp oogstgereedschap te gebruiken, om geen schade aan de kussens van de boom te veroorzaken, omdat beschadigde kussens schimmels kunnen inbrengen. Geoogste cacaopods moeten ongeveer drie dagen worden bewaard voordat ze worden gebroken. Men opent de vruchten meestal met een kapmes; er wordt echter op gelet dat de bonen niet worden geraakt, omdat dit de kwaliteit van de bonen aantast. Tijdens het breken van de vruchten sorteren en drogen de boeren de beschadigde, de ontkiemd en de natte bonen apart.
Het fermentatie proces van cacao in Ghana
Er zijn meerdere redenen waarom de cacaobonen worden gefermenteerd. Om het embryo te doden en het ontkiemen te stoppen. Om het vruchtvlees te verwijderen zodat de bonen goed kunnen drogen. En fermentatie zorgt voor de juiste smaak en kleur te krijgen die bij cacaoproducten hoort. In Ghana wordt de stapelmethode van fermentatie gebruikt. Het is een goedkope, doeltreffende methode die goed gefermenteerde bonen produceert. De cacaobonen uit Ghana zijn van premium kwaliteit. Chocolademakers maken geweldige chocolade van Ghanese cacaobonen.
Bij deze stapelmethode worden korte stokjes in een ronde vorm op de grond geplaatst met bananenbladeren die elkaar overlappen. De stokjes worden gebruikt om het midden te verhogen, zodat het zweet gemakkelijker kan worden afgevoerd. De bonen worden in het midden gegoten en bedekt met bananenbladeren. Dit wordt ondersteund door er van achteren korte stokjes op te plaatsen.
Trayfermentatie gebeurt door de trays op een plaat te stapelen. De onderste bak wordt op een plaat geplaatst om te voorkomen dat de grond de geproduceerde warmte absorbeert, om het zweet weg te laten lopen en om de luchtcirculatie te bevorderen. Men plaatst de trays in stapels, 3 – 12 trays hoog. De bovenste bak bedekt men met bananenbladeren. Korte stokjes die men erop plaatst ondersteunen de bladeren. Bij deze fermentatiemethode wordt er niet gedraaid en worden de bonen vijf dagen lang gefermenteerd.
Cacaobonen drogen in Ghana op een matje in de zon
Na de fermentatie bedraagt het watergehalte van de bonen ongeveer 60 %. Het moet tijdens het drogen tot minder dan 7,5 % worden teruggebracht om spontane schimmelvorming en bacteriegroei tijdens de opslag en het vervoer te voorkomen. Het drogen van de bonen duurt ongeveer 10 tot 14 dagen, afhankelijk van de atmosferische omstandigheden en het volume van de bonen per vierkante meter op de droogmat. Goed gedroogde bonen barsten makkelijk wanneer je ze tussen de vingers knijpt en je kan ze goed met een mes snijden.
De cacaobonen in Ghana drogen in de zon. Drogen in de zon is het natuurlijke middel om bonen in de zon te drogen op raffiamatten. Het is eenvoudig en goedkoop, maar het is ook arbeidsintensief en er is veel aandacht voor een stabiele weersomstandigheden. De boeren plaatsen de matten op een verhoogd platform om de cacaobonen te beschermen tegen dieren en vreemde materialen. Men draait de bonen regelmatig op de matten om het drogen te vergemakkelijken.
Uit het bovenstaande blijkt dat het bewerken van de cacaobonen voor de verkoop een moeizaam proces is. Waarschijnlijk verklaart het waarom de chocolade die je consumeert zo kostbaar is.
Cacaoconsumptie in Ghana
Zodra de cacaobonen zijn geoogst, gefermenteerd, gedroogd en getransporteerd, is de verwerking van de cacao de volgende belangrijke stap in de voorbereiding van de commerciële consumptie. Men zet de bonen eerst om in vloeibare cacao en vervolgens in cacaoboter of cacaopoeder voor de productie van chocolade, cosmetica en diverse voedingsmiddelen.
Uit onderzoek is gebleken dat er meer dan 150 medicinale toepassingen van cacao zijn. De belangrijkste daarvan is het cardiovasculaire belang. Het verlicht hartkloppingen, versterkt het hart en de bloedstroom en vermindert zo de bloeddruk, vermindert angina pectoris, enz.
De Internationale Cacao-organisatie (ICCO) Europa is de grootste verbruiker van cacaoproducten, gevolgd door Amerika en Azië. In Afrika produceert men de meeste cacaobonen, maar men consumeert het minste van de cacaoproducten. Dit komt omdat de ruwe cacaobonen alleen worden geëxporteerd en niet worden vermalen om ze om te zetten in vormen waarin ze kunnen worden geconsumeerd.
Nationale chocolade dag
Het is in dit licht dat de regering van Ghana elke 14 februari heeft ingesteld als Nationale Chocolade Dag. Dit is om de vraag naar en de consumptie van cacaoproducten te stimuleren.
Conclusie
Cacao is het traditionele gewas van Ghana. Het bestaat al meer dan 150 jaar sinds de introductie door Tetteh Quarshie. Ghana is momenteel de op één na hoogste cacaoproducent, net na onze buren Ivoorkust. Het is de levensader voor verschillende families en de op één na grootste buitenlandse geldverdiener, na goud. De hoge kwaliteit van de Ghanese cacao maakt het de favoriet voor de chocoladewereld. Daarom moet u de volgende keer dat u chocolade gaat kopen, op zoek gaan naar chocolade die gemaakt is van cacaobonen uit Ghana.
Dit was weer een blog van onze gastblogger Assan Dickson
Assan is een financieel analist, een onderzoeker en leraar.
Hij heeft een passie voor onderwijs in financiële vaardigheid en heeft de laatste jaren de NGO’s geholpen bij het bevorderen van financiële kennis en inclusie.
Hij is een pan-Afrikaan en heeft zich als vrijwilliger ingezet voor verschillende zwarte bewegingen.
Assan is vader en preekt in zijn vrije tijd.
Assan schreef een zeer interessant artikel over vrijwilligerswerk en het maken van foto’s, klik hier om het te lezen.
Ghanese cacao en Moon&Star guesthouse
Sinds we als guesthouse actief zijn, waren we altijd bedroefd dat multinationals de chocolademarkt controleerden. Naast de producten van Golden tree was er geen andere betaalbare optie van cacaoproducten gemaakt in Ghana. Maar nu produceert TopChoco Ghana chocoladepasta en cacaopoeder.
