Gastblog door Anja van der Valk

Sinds ik meer blogs op de website plaats, kwam ook de gedachte in mij op om andere mensen, die ik waardeer, bewonder, graag zie en hoor, aan het woord te laten. En wie anders kan het eerste gastblog voor Moon&Star guesthouse schrijven dan Anja van der Valk. Oprichtster van stichting ‘Over Grenzen voor Ghana’, maar bovenal één van de mooiste en puurste mensen die ik ken. We kennen elkaar vanaf 2001, hebben elkaar hier in Banko, Ghana ontmoet en sinds die tijd veel met elkaar beleefd.

Vanwege de stichting ‘Over grenzen voor Ghana’ en het Children’s home werken we veel samen. Er is heel veel kritiek op weeshuizen op dit moment. En wij zijn de eersten om toe te geven dat er heel veel mis gaat en er vele misstanden zijn. Dit gaat ook ons aan het hart.

Daarom Anja’s verhaal; zo kan het ook!!

2001. Bestemming: Ghana

Voor vier maanden onbetaald verlof opgenomen van mijn werk als orthopedagoog in Nederland. In de jaren daarvoor had ik meerdere reizen door verschillende landen in Afrika gemaakt. Prachtige mensen, culturen en natuur gezien.

Maar ik wilde graag een keer langer ergens zijn en niet alleen als toerist zodat ik misschien iets kon bijdragen. Via een vrijwilligersorganisatie kwam ik terecht in het dorp Banko.

2019. Banko is mijn second home

Er is zoveel gebeurd in al die jaren. Ghana is niet meer weg te denken uit mijn leven. Vandaar dat Banko mijn ‘second home’ is geworden. Het voelt elke keer weer als thuis komen. Door al die jaren heen heb ik veel mensen leren kennen en vriendschappen opgebouwd. Ik wilde iets betekenen voor anderen.

Mijn eigen ideeën en achtergrond waren daarbij niet weg te denken. Ik heb me ook regelmatig afgevraagd waarom dingen gaan zoals ze gaan in Ghana, en soms nog. Maar ik heb nooit het gevoel gehad dat ik de dingen die ik heb gedaan alleen deed om mezelf een goed gevoel te geven. Om als blanke westerling te laten horen wat er allemaal beter of anders kan. Of om de buitenwereld te laten zien wat ik voor goeds heb gedaan voor een Afrikaans ontwikkelingsland.

Vooral door deelgenoot te (mogen) worden en me te verdiepen in de Ghanese cultuur en manier van leven is er een heel waardevol contact ontstaan. En daardoor de ontdekking waar echt behoefte aan is. Natuurlijk neem je altijd je idealen mee. Alleen is het de kunst om dit om te zetten naar het leven daar. En reëel te blijven kijken naar wat er nou echt gebeurt. Op basis van gelijkwaardigheid en respect voor elkaar.

Een terugblik

In 2001 mocht ik bij een extended family (verschillende generaties en familieverbanden) in Banko wonen. Het (oudste) hoofd van de familie was de enige die Engels sprak. Na een dag Engelse les geven op school in het dorp ging ik bij hem langs om te vertellen wat ik had meegemaakt en te luisteren naar zijn verhalen over de Ghanese cultuur, situaties in het dorp en gebeurtenissen in zijn leven.

Participeren met de dagelijkse activiteiten

Door mee te doen met alle dagelijkse activiteiten in de familie, zoals koken, water halen bij de waterpomp, kleding wassen, verzorging van de kinderen, naar de farm, etc. raakte ik steeds meer betrokken en werd ik deelgenoot van het lokale leven. Afgesloten van alle comfort. We hadden immers geen stromend water, geen telefoon of social media en vaak geen elektriciteit. Er liepen kakkerlakken rond in de ruimte waar ik sliep, mijn maag was niet altijd berekend op het andere eten en de totaal andere cultuur was zo verschillend van degene waar ik aan gewend was. Oftewel pittige momenten waren er zeker.

Maar daar stond zo veel tegenover. In het bijzonder de ervaringen en gevoelens om nooit meer te vergeten. Het hoofd van de familie noemde mij na verloop van tijd zijn dochter. En hij is nog steeds mijn Ghanese vader!

Luisteren (zo veel mogelijk zonder oordeel, alhoewel ik soms ook wel mijn gedachten ergens over had), observeren, mee doen, ervaren.

Dit waren de sleutelwoorden. Van geboortes (op de grond, in het donker met een olielamp) tot begrafenissen. Alles heb ik van heel dichtbij mogen mee maken. Met de daarbij horende Ghanese rituelen.

Ook op school met de leerkrachten en kinderen. Zij toonden mij hun dagelijkse lesroutines. Ik mocht vragen stellen over het waarom van bepaalde zaken. Eerst werd wel even goed bekeken hoe ik het lesgeven deed natuurlijk. Want een blanke leerkracht, dat is toch wel een belevenis. Na verloop van tijd werden ze ook nieuwsgierig naar mijn achtergrond.

Vanuit het samen doen ontstonden er ideeën om op een kleinschalige manier een bijdrage te leveren aan het onderwijs in Banko. Dit resulteerde uiteindelijk, gezamenlijk met een andere vrijwilligster, in verbouw en reparaties van twee scholen en het aanschaffen van lesmateriaal. Door financiële steun van vrienden, familie, collega’s en andere betrokkenen.

In vier maanden tijd heb ik zo veel gezien, gedaan en geleerd dat het leek alsof ik veel langer in Banko ben geweest.

Mijn tijd zat er op maar dat voelde niet zo

Ik moest terug naar Nederland maar los laten kon ik het niet. Bij thuiskomst bleef alles en iedereen in mijn gedachten. En dat is gebleven. Vanaf dat moment ben ik bijna jaarlijks afgereisd naar Ghana en is Stichting Over grenzen voor Ghana ontstaan. Dat was het begin van vele projecten.

Samen met de lokale bevolking van Banko en voortgekomen uit de behoeften van de mensen zelf. Zoals de bouw van meerdere scholen voor basis- en voortgezet onderwijs, waterputten, een kliniek en een kinderhuis. Dit heeft geresulteerd in een hele mooie ontwikkeling van het dorp Banko en omgeving. Zo komen inmiddels meer dan 1200 leerlingen uit de hele regio naar het voortgezet onderwijs in Banko.

Ten tweede is de kliniek is inmiddels uitgegroeid tot een volwaardige polikliniek, kraamkliniek, consultatiebureau en eerste hulp post voor Banko en omliggende dorpen. Ook wordt er voorlichting gegeven over gezondheid en verschillende ziektes. Door deze grote ontwikkelingen draagt ook de overheid nu bij aan de scholen en de kliniek door het aannemen van leerkrachten en medici, bouw van extra voorzieningen, materialen, etc.

Anja’s Children’s home

In 2006 is vanuit Stichting Over grenzen voor Ghana het kinderhuis in Banko gebouwd. Niet alleen voor weeskinderen maar ook voor kinderen die door andere omstandigheden niet meer thuis of bij familie konden wonen.

Het kinderhuis staat officieel geregistreerd in Ghana en we werken vanaf het begin samen met Social Welfare. Social Welfare is het landelijk overheidsorgaan dat zich bezig houdt met het welzijn van kinderen en zij controleren onder andere kinderhuizen.

Zij zijn ook betrokken geweest bij plaatsingen van kinderen in het kinderhuis. Want je plukt niet zomaar kinderen van de straat, of neemt ieder kind aan dat door wanhopige ouders wordt aangeboden. Zo lijkt het soms te gaan wanneer je de verhalen leest…. Maar ook in Ghana zijn er wetten, voorschriften en regels. Naar de achtergrond van elk kind in Anja’s Children’s home is onderzoek gedaan en er waren geen andere opties dan gezinsvervangende opvang.

De medewerkers van Social Welfare in Kumasi bezoeken ons kinderhuis regelmatig (gepland en ongepland) en zijn erg tevreden over hoe we de zorg voor de kinderen vorm geven.

De dagelijkse zorg wordt geboden door pleegouders, die ik vanaf 2001 ken. Pleegvader Alex was leerkracht op de school waar ik toen les gaf en door de jaren heen heb ik met hem, zijn vrouw en kinderen een hele goede band opgebouwd. Alex behoort tot één van de oudste families in Banko en wordt gezien als dorps ouderling. Vanuit jarenlang vertrouwen heb ik hen gevraagd of ze de taak van pleegouders op zich wilden nemen. De pleegouders hebben diverse cursussen gevolgd en krijgen jaarlijks cursussen voor bijscholing vanuit Social Welfare.

De staf is altijd Ghanees geweest. Vrijwilligers hebben in periodes ondersteund maar we zijn zeker niet afhankelijk van hen. We hebben ook gemerkt dat het belangrijk is om goed te beoordelen waarom iemand naar Ghana wil komen voor vrijwilligerswerk, wat de wederzijdse verwachtingen zijn, hoe er met social media wordt omgegaan en wat de impact daarvan kan zijn.

Geen overhead kosten

Van de 20 kinderen zijn er inmiddels 8 aan het studeren. De opleidingen lopen uiteen van economie, accountancy, sportjournalistiek, een praktijktraining kleding maken en een secretariële opleiding.

Alle projecten van Stichting over Grenzen voor Ghana zijn/worden gefinancierd vanuit giften. De donaties komen volledig ten goede aan de projecten.

Voor de kinderen die nog in het kinderhuis wonen wordt er vanuit Stichting Over grenzen voor Ghana per maand een bedrag overgemaakt voor voeding, kleding, schoolgeld, medische kosten en dagelijkse benodigdheden. De kinderen volgen het basis onderwijs en middelbaar onderwijs in Banko.

Stichting Over grenzen voor Ghana heeft de middelbare school geholpen om zich te ontwikkelen tot de school die het heden ten dage is. Na de middelbare school studeren de kinderen op locatie. De kosten voor deze studenten zijn de inschrijving bij een universiteit of andere opleiding, huur accommodatie en leefgeld per maand (voor voeding, kleding, huishoudelijke materialen, boeken, etc.). Naast de dagelijkse en studiekosten voor alle kinderen komen er extra kosten bij zoals reparaties aan het kinderhuis en de bijbehorende waterpomp, vervanging van materialen zoals pannen en ander kookgerei, handdoeken, matrassen, etc. die ook af en toe noodzakelijk zijn.

De toekomst

Het huidige beleid in Ghana is om kinderen zo veel mogelijk te plaatsen bij familie of andere betrokkenen en niet onder te brengen in instellingen. Dit onderschrijven wij als kinderhuis. Alleen waar het niet anders kon hebben we kinderen in de loop van de jaren opgenomen, in samenwerking met Social Welfare. Op dit moment verloopt de uitstroom op een natuurlijke manier. Kinderen die gaan studeren wonen op de campus van de scholen en ondersteunen we totdat ze hun studie hebben afgemaakt en op eigen benen kunnen staan.

We nemen geen nieuwe kinderen meer aan. We willen er zorg voor dragen dat alle kinderen die nu nog in het kinderhuis wonen de komende jaren goed kunnen opgroeien en daarna ook kunnen uitvliegen. Omdat het aantal inwonende kinderen is afgenomen en dat aantal de komende jaren steeds kleiner wordt, zijn we daar op aan het anticiperen. De plannen zijn nog in ontwikkeling maar het idee is dat we het kinderhuis uiteindelijk gaan omvormen tot een educatief centrum.

Ik hoor wel eens dat ik te bescheiden ben. Vragen om steun vind ik lastig, ook al is het niet eens voor mezelf. Ik ben niet iemand die op de voorgrond treed. Een blog schrijven, dat past eigenlijk ook niet bij mij. En toch heb ik het gedaan. Om iets van wat ik heb meegemaakt en nog steeds ervaar te delen. Vanuit mijn hart. Er is nog zo veel te vertellen, maar ik moest ergens beginnen. Misschien komt er een keer een vervolg. Wie weet, we zullen zien …..

Groet, Anja

Update januari 2024; Inmiddels is de toekomst een feit. Banko Women organization is opgericht. Zowel Moon&Star guesthouse als het vrouwencentrum dat in het gebouw van het kinderhuis is gehuisvest vallen onder deze organisatie.
Klik hier voor meer informatie!

Wil je meer informatie over hoe je kan doneren, over duurzaam vrijwilligerswerk via Moon&Star guesthouse of wil je naar aanleiding van dit bericht iets kwijt? Mail ons gerust!