Zo lang als ik me kan herinneren wilde ik arme mensen in Afrika helpen. Zo ben ik in 2001 in Ghana terechtgekomen. Dit blog gaat over onze transitie naar duurzaam vrijwilligerswerk in Afrika. In het Afrikaanse land Ghana om precies te zijn.
Ik kwam met een grote, dure organisatie die samenwerkte met een lokale Ghanese organisatie. Het was allemaal niet geweldig georganiseerd en toen bedacht ik al dat het beter moest kunnen. Goedkoper, beter georganiseerd, transparanter en betekenisvoller, oftewel duurzaam vrijwilligerswerk in Ghana. Ik heb zelfstandig les gegeven, maar ik ben helemaal geen leraar..
Ik was absoluut niet druk, want het was eigenlijk overbodige hulp. Mijn tijd als vrijwilligster was echter het leukst buiten mijn ‘officiële job’ om: tijdens de pauzes wanneer ik gewoon kon babbelen met de leerlingen die niet eens zoveel jonger waren dan ik, met de kids in in het gastgezin, eten met en bij de leraren en bij de vrienden zijn die ik gemaakt had.
Hoe betekenisvol was mijn vrijwilligerswerk in het west-Afrikaanse land Ghana?
Wanneer ik probeer te bedenken wat ik nou eigenlijk geholpen en bijgedragen heb gedurende mijn half jaar vrijwilligerswerk kom ik tot het volgende… Ik ben met een paar hele zieke kids naar het ziekenhuis gegaan, maar ik geloof dat als ik er niet was geweest een andere leraar dat ook had gedaan. Samen met een andere vrijwilligster heb ik fondsen ingezameld om de scholen waar we lesgaven wat op te knappen. Dat was zeker een duurzaam en een goed project.
En samen met mijn man heb ik twee kinderen financieel gesteund om naar school te gaan. Ook dat was een prima en duurzaam doel. Beide kids hebben een goede baan gevonden en hebben er voor gezorgd dat hun broers en zussen ook verder konden studeren. Maar uiteindelijk heb ik vooral mijzelf geholpen en niet de ‘arme’ kindjes in Afrika. Ervaringen opgedaan, mijn rugzakje(ook letterlijk met heel veel souvenirs) gevuld en veel geleerd.
White saviour complex, veel voorkomend bij vrijwilligerswerk in Afrika
Ik ben wel heel blij dat ik mijn ervaringen heb kunnen opdoen in het tijdperk dat er nog geen smart phones waren. Ter illustratie, in 2001 moesten we naar Kumasi om te bellen of te mailen en om onze brieven te posten. En de reis naar Kumasi was niet zo eenvoudig, er waren lang niet altijd auto’s in het dorp. Wanneer we voor 10 uur in de ochtend nog niet in de auto zaten dan konden we net zo goed niet gaan. En anno 2018 staan er meestal 6 auto’s te wachten in het dorp en hebben we 3G internet.
Ik denk dat ik als vrijwilliger in het pre smart phone en dus pre social media tijdperk de kans heb gekregen om alles meer te ervaren. Ik was geheel op mijzelf aangewezen, althans voor een paar maanden tot mijn collega vrijwilliger er was.
De kans om selfies te maken en ze te delen op social media had ik niet, ik kon de wereld niet direct laten zien wat er allemaal gebeurde. Er waren immers geen smartphones met internet. Ik had tijd om dingen te verwerken en te relativeren, om de cultuur te proberen te begrijpen voor ik mijn mening kon uiten naar de rest van de wereld. Ik had tijd om brieven te schrijven en ik stond met beide benen hier in Banko, Ghana. Zo dankbaar, want ook ik hoor inmiddels bij de ‘social media gang’…
In 2001 was het vrijwilligerswerk in Ghana (voluntourism) nog niet zo wijdverspreid en populair dan dat het een paar jaar later was. Inmiddels is er ook veel negatieve publiciteit over vrijwilligerswerk in Afrika. Dikwijls begrijpelijke negatieve publiciteit.
Ga jij vrijwilligerswerk in (Subsahara) Afrika doen en wil je meer plezier en impact hebben? Kijk dan eens naar deze online cursus!
Waarom veranderen we onze aanpak qua vrijwilligerswerk in het buitenland?
Maar goed, ik schrijf dit blog niet om een uitgebreide discussie aan te gaan over alle vrijwilligers projecten die er zijn. Ik wil vooral de veranderingen toelichten die wij aan het maken zijn met betrekking tot het vrijwilligerswerk dat Moon&Star guesthouse aanbiedt.
Toen ik in 2010 met Moon & Star guesthouse begon ben ik ook begonnen met vrijwilligers te plaatsen. Ik schrijf dit stuk over Moon&Star in de ik vorm, omdat in deze periode ik de drijvende kracht achter het vrijwilligerswerk in Ghana en Banko in het bijzonder was. Sinds een paar jaar zijn mijn zakenpartner en mijn collega’s veel meer op de voorgrond. Maar voor nu ben ik het die de hand in eigen boezem moet steken. In de begin jaren heb ik het zeker niet veel beter gedaan dan de lokale organisatie die mij in 2001 begeleidde. De vrijwilligers verveelden zich ook regelmatig, voelden zich overbodig, deden werk waarvoor ze niet geschoold waren. En hadden het meer naar hun zin wanneer ze ‘vrij’ waren.
Ik probeerde dingen hier te repareren die niet kapot waren en moedigde vrijwilligers aan hetzelfde te doen. Daarmee bedoel ik dat in plaats van écht samen te werken met de lokale overheden en de projecten, ik ook vaak deed wat ik dacht dat het beste was voor hier. Gelukkig niet in een extreme vorm….
In andere woorden; Er zijn voldoende mensen hier die zelf prima kunnen bedenken wat het beste voor hen is. Het is absoluut niet nodig om het ‘Westen’ naar hier te brengen.
Daarmee wil ik niet zeggen dat we hier geen hulp/ondersteuning nodig hebben. Maar er zijn voldoende goede projecten met bekwame leiders om te steunen hier.
HET AANBOD VAN VRIJWILLIGERSWERK IN AFRIKA MOET VERANDEREN was de conclusie
Verandering is nooit gemakkelijk. En het is een proces. Hieronder kan je lezen wat er veranderde sinds 2018 wat betreft het vrijwilligerswerk in Ghana, West Afrika dat wij aanbieden.
Sinds een paar jaar is mijn zakenpartner, Asabere, meer betrokken bij het vrijwilligerswerk. Asabere is een guidance counselor en leraar van beroep en kan heel goed systematisch denken, daarnaast kan hij kritisch kijken naar situaties en zijn mening heel duidelijk verwoorden én hij kent zijn eigen cultuur.
We werkten naast onze bestaande samenwerking met stichting “Over grenzen voor Ghana” samen met Banko Wesley Methodist Preparatory school. Van deze samenwerking leerde ik veel. De dominee van de Methodist church kwam een aantal jaren geleden vragen of we vrijwilligers konden plaatsen op de school. Ze wilden een unieke school maken voor Banko en hoopten dat vrijwilligers hierin konden bijdragen.
De start was moeizaam. Aftasten, vrijwilligers gingen werken, maar er waren geen duidelijke taken, regels en doelen. Uiteindelijk was de impact nihil. Alle betrokken partijen zagen dit al snel in en na een poosje aftasten is er een dialoog ontstaan die enorm waardevol is. Asabere, de dominee(die overigens ook guidance counselor van beroep is), het hoofd van de school en een aantal betrokken mensen uit Banko hebben een visie die wij van Moon&Star samen met de vrijwilligers konden ondersteunen.
Er werden regelmatig workshops gegeven, die Moon&Star faciliteerde , door ze te plannen, door gastsprekers uit te nodigen en door de catering te doen. Maar ik bemoeide me zeker niet met de inhoud. Bovendien werfden we fondsen voor zaken die nodig waren om deze unieke school en hun leerlingen te laten slagen. Moon&Star vrijwilligers ervaarden, beleefden, ondersteunde en gebruikten hun talenten om te helpen, maar komen niet om werk te doen waarvoor ze niet getraind waren en ook niet om Banko te verbeteren.
We zeiden geen ja meer tegen elk bouwproject, tegen elke NGO die iets wilde komen doen, we keken eerst wat de impact op de lange termijn is. Een kleine toelichting: toen ik net in Ghana woonde, was er een Canadese NGO die perse een computerlab op het terrein van de Senior Highschool wilde realiseren, terwijl er niet eens elektriciteit was. Een paar jaar later hebben super vrijwilligers ‘van’ Moon&Star voor elektriciteit in de school gezorgd. Het computer lab is letterlijk een sta in de weg gebouw en is nooit als computer lab gebruikt…
Verspilling van tijd, geld en ruimte dus, maar ,nu is er wel een NGO in Canada die kan zeggen dat ze zoveel computer labs in het arme Afrika hebben gerealiseerd.
Ik heb me verdiept in het voluntourism, op het internet, social media en heb gesproken met vele mensen. Voorstanders van vrijwilligerswerk, tegenstanders, de mensen op de projecten die met vrijwilligers werken, vrijwilligers, vrienden, kennissen, ga zo maar door. Ook heb ik kritisch naar mezelf en onze projecten gekeken en geluisterd naar mijn innerlijke stem, zonder excuses.
Achter de schermen was er al veel veranderd de afgelopen paar jaar. We werkten samen met nog maar 2 projecten. De stichting ‘Over grenzen voor Ghana’, die een Children’s home hebben en Banko Wesley Methodist preparatory school. En met samenwerken bedoel ik dan ook echt samenwerken. We luisteren naar de lokale overheden, de managers en dringen niet onze wil op.
We zijn gestopt met mensen op andere projecten te plaatsen. Vanwege gebrek aan diepgang, continuïteit en expertise vanuit onze kant.
Er is veel weerstand tegen children’s homes en weeshuizen, zowel op nationaal als internationaal vlak. Tijden veranderen en er zijn nu vaak andere oplossingen voor kinderen die eerder in gezinsvervangende tehuizen terecht kwamen. Niet altijd natuurlijk… Gelukkig zijn daar nog een aantal hele goede oplossingen voor in Ghana. Social Welfare is erg kritisch en sluit vele weeshuizen, zowel legale als illegale. Anja’s Children’s home krijgt nog steeds plaatsingsverzoeken van Social Welfare. Inmiddels is het ruim 5 jaar geleden dat we daar voor het laatst op in zijn gegaan.
‘Over grenzen voor Ghana’ richt zich nu vooral op het vervolgonderwijs van de kinderen, iets dat heel kostbaar is. En over 2 jaar willen ze een nieuwe invulling aan hun werk geven. De plannen zijn nog in ontwikkeling. Het zal een educatief centrum worden dat uiteindelijk zelfvoorzienend moet worden.
Inmiddels zijn deze 2 jaar verstreken en hebben we ons nog verder ontwikkeld. Lees snel verder om uit te vinden wat de laatste ontwikkeling is wat betreft vrijwilligerswerk in Afrika via ons. En wat jij kunt komen doen in Ghana anno 2022!!
Vele tegenstanders van voluntourism zeggen dat het geld dat vrijwilligers uittrekken om vrijwilligerswerk te komen doen beter besteedt zou kunnen worden aan lokale projecten, geleidt door mensen die weten wat ze aan het doen zijn dan aan vele losse korte termijn projecten. En dat de vrijwilligers daarentegen beter als toerist kunnen komen en lekker gaan reizen.
Wij delen die mening gedeeltelijk, maar zijn ook van mening dat er een mogelijkheid moet zijn om langdurig ergens te verblijven en het leven hier écht te ervaren.
Kom jij ons team versterken in Banko, Ghana?
Na alle gesprekken, het onderzoek, de interviews zijn wij (team Moon&Star) tot de conclusie gekomen dat vrijwilligerswerk in de huidige vorm een verouderde term is en dat vrijwilligerswerk met als achterliggende gedachte ‘arme mensen helpen’ niet meer van deze tijd is.
Hieruit volgt onze visie; voluntourism is duurzaam toerisme die de reiziger toestaat om te beleven, te ervaren en zich in te leven in een andere cultuur op basis van gelijkwaardigheid, zodat er geen negatieve impact is voor de bevolking van Banko en de projecten die we steunen in het bijzonder.
In het verlengde van deze visie hebben we nu superleuk werk voor Westerse vrijwilligers, waarbij de vrijwilligers veel vrijheid hebben om de rest van het mooie Ghana te verkennen, Banko niet komen verbeteren, maar zeker hun steentje bijdragen aan een heel mooi en duurzaam project!
Kortom, ben jij die vrijwilliger/reiziger die zich kan vinden in deze visie? Dan hebben we jou het volgende te bieden:
- Een unieke kans om te ervaren hoe het is om in Ghana en in het bijzonder Banko te leven
- De kans om je in te leven in een totaal andere manier van leven, reizen, koken en ga zo maar door
- Deel uit te maken van de bevolking van Banko
- Je nuttig te maken door fondsen te werken voor Banko Women Center.
- Jouw talenten te delen (zonder iets te repareren dat niet kapot is!)
- Een kans om te zien dat zoveel vooroordelen niet waar zijn
- Kom kijken hoe Ghana er echt uitziet (ja we hebben huizen, wegen, scholen, hersenen…)
- Leer Afrikaans te koken
- Reizen en natuurlijk helpen wij je graag met organiseren en om wegwijs te maken
Wil je meer lezen over het vrijwilligerswerk dat wij anno 2021 aanbieden? Dan verwijs ik je graag naar ons blog over leuk, duurzaam én betaalbaar vrijwilligerswerk bij Banko Women Center.
Voor meer informatie nodig ik je uit om een mailtje te sturen, of hak de knoop door, boek je reis nu en kom ervaren en beleven in Banko!
